Ποιος τύπος άσκησης μειώνει την κατάθλιψη και πως;

Μετά από 20 χρόνια εκτενούς παρακολούθησης την επίδρασης της άσκησης σε ασθενείς με κατάθλιψη οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι η πραγματοποίηση άσκησης ανεξαρτήτως ηλικίας σχετίζεται µε µειωµένο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης.

• Η αερόβια άσκηση φαίνεται να δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία µέτριας και σοβαρής κατάθλιψης, ως πρόσθετα µέσα στη βασική θεραπεία
• Η καλύτερη συσχέτιση μεταξύ άσκησης και καλής ψυχικής υγείας βρέθηκε σε άσκηση μέτριας έντασης διάρκειας άνω των 45λεπτών και συχνότητας 3-5 φορών/εβδ
• Οι µηχανισµοί των ψυχολογικών οφελών από την άσκηση στις κατηγορίες αυτές των ασθενών δεν είναι σαφείς ακόµα, οι μέχρι τώρα έρευνες καταδεικνύουν την μείωση προ-φλεγμονωδών κυτοκινών (TNF-a) και την αύξηση πρόδρομων ουσιών της σεροτονίνης και του νευροτροφικού παράγοντα BDNF

Ορισμός κατάθλιψης

Η κατάθλιψη είναι μία κατάσταση διαταραχής της διάθεσης που συνοδεύεται από συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα που παρεμποδίζουν την καθημερινότητα. Εναλλακτικά, διατυπώνεται ως ένα µεγάλο εύρος από επεισόδια στενοχώριας που επηρεάζουν τους ανθρώπους κατά καιρούς,  παρουσιάζοντας κακή διάθεση και ανικανότητα να αισθανθούν ευχαρίστηση. Επιπρόσθετα, η κατάθλιψη µπορεί να προκαλέσει και ροπή προς τον αλκοολισµό.

Στατιστικά στοιχεία

Περισσότεροι από 300 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν σήμερα από κατάθλιψη  και 800.000 αυτοκτονούν κάθε χρόνο εξαιτίας αυτής της ψυχικής ασθένειας.

• Το 4,7% του ελληνικού πληθυσμού δηλώνει ότι έχει κατάθλιψη,ποσοστό που είναι αυξημένο κατά 80,8% σε σχέση με το ποσοστό του 2009!
• Κατάθλιψη φέρεται να εμφανίζουν 3 στους 10 άνδρες και σχεδόν 7 στις 10 γυναίκες.
• Το 7,6%του πληθυσμού πάσχει από αγχώδεις διαταραχές, το 1,7% από άλλες ψυχικές διαταραχές και το 1,0% νόσο Alzheimer.

Αίτια κατάθλιψης

Στα αίτια της κατάθλιψης, καταγράφονται όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες η ύπαρξη κληρονομικότητας ή ύπαρξη μιας άλλης νόσου είτε ψυχιατρικής για παράδειγμα μία ψύχωση ή σωματικής πχ μια νευρολογική πάθηση, ενώ στους κοινωνικούς παράγοντες έχουμε την ανεργία, μία σημαντική απώλεια στενού προσώπου και οι οικονομικές δυσκολίες.

Ο ρόλος της άσκησης στην κατάθλιψη

Η σημερινή βιβλιογραφία του PubMed γύρω από τη σχέση άσκησης και κατάθλιψης είναι πλούσια με άρθρα κλινικών δοκιμών.

• Η συγχρονική μελέτη των Sammi R Chekroud et al έλαβε δεδομένα από στατιστική αρχή του 2011,2013,2015. Αναλύθηκαν δεδομένα 2εκ. Αμερικανών ηλικίας άνω των 18 ετών. Στόχος της μελέτης ήταν η κατανόηση της επιρροής του τύπου της άσκησης, της συχνότητας, της διάρκειας και της έντασης στην ψυχική υγεία. Στα αποτελέσματα φάνηκε ότι οσοι ασκούνταν είχαν 43% λιγότερες μέρες αναφερόμενης κακής ψυχικής υγείας συγκριτικά με αυτούς που δεν ασκούνταν. Ολοι οι τύποι άσκησης συνδέονται με καλύτερη ψυχική υγεία και τέλος η καλύτερη συσχέτιση μεταξύ άσκησης και καλής ψυχικής υγείας βρέθηκε σε αθλήματα διάρκειας άνω των 45λεπτών και συχνότητας 3-5 φορών/εβδ.

• Η κλινική δοκιμή των Fabien D. Legrand et al. πραγματοποιήθηκε με σκοπό την μελέτη της επίδρασης της άσκησης στα αρχικά στάδια κατάθλιψης, όπου δεν χορηγείται φαρμακευτική αγωγή για περισσότερο από 2 εβδομάδες. Στην κλινική δοκιμή συμμετείχαν 35 νοσηλευόμενοι ασθενείς με κατάθλιψη,φαρμακευτική αγωγή<2 εβδομάδων. Η κλινική δοκιμή διήρκησε 10 ημέρες-άσκηση 30min/d . Δημιουργήθηκαν 3 ομάδες : α)αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης, β)διατάσεων-60s κάθε μυική ομάδα και γ) καθόλου άσκηση. Ως μέτρο κατάθλιψης χρησιμοποιήθηκε το  score Beck Depression Inventory (BDI-II) το οποίο μετράει τα καταθλιπτικά συμπτώματα όπως θλίψη, αίσθημα αυτοεξυπηρέτησης, αυτοκτονικός ιδεασμός κ.α. . Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και στα 2 γκρουπ άσκησης βελτιώθηκε στατιστικά σημαντικά το score κατάθλιψης, ενώ το γκρουπ αερόβιας άσκησης εμφάνισε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της κατάθλιψης συγκριτικά με το γκρουπ διατάσεων.

• Η κλινική δοκιμή των Marisa Toups et al. πραγματοποιήθηκε με σκοπό την μελέτη της επίδρασης της άσκησης στα συμπτώματα της κατάθλιψης. Στη συγκεκριμένη κλινική δοκιμή συμμετείχαν άτομα ηλικίας 18-70 ετών, μη σωματικά δραστήριοι τον τελευταίο μήνα, χωρίς ανταπόκριση στην φαρμακευτική τους αγωγή. Η κλινική δοκιμή διήρκησε 12 εβδομάδες. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε 2 ομάδες : υψηλής δόσης αερόβια άσκηση 16 Kcal/kg και χαμηλής δόσης αερόβια άσκηση  4 Kcal/kg. Συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια SHAPS και ΜΕΙ πριν και μετά την παρέμβαση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και στις 2 ομάδες βελτιώθηκαν στατιστικά σημαντικά οι βαθμολογίες SHAPS και ΜΕΙ δηλαδή οι ασθενείς αισθανόντουσαν να έχουν περισσότερη ενέργεια και μεγαλύτερο κίνητρο. Επιπλέον, βελτιώθηκε συνολικά η κατάθλιψη και τέλος δεν παρουσιάστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές για την δόση της άσκησης

Καταλήγοντας, η πραγματοποίηση άσκησης ανεξαρτήτως ηλικίας σχετίζεται µε µειωµένο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης. Γυµναστές, ψυχολόγοι, ψυχίατροι, θεραπευτές, κλπ θα πρέπει να εισάγουν την άσκηση στη ζωή των ασθενών αυτών.  Στις πιο πολλές φαρµακευτές αγωγές δεν αντενδείκνυται η άσκηση, αλλά οι ειδικοί πρέπει να γνωρίζουν τις πιθανές αλληλεπιδράσεις.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν νέες θεραπείες που να είναι αποτελεσματικές για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και, ταυτόχρονα, να ωφελούν τη σωματική υγεία. Μια τέτοια παρέμβαση είναι η σωματική άσκηση, η οποία αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως αντικαταθλιπτικός παράγοντας.

Βιβλιογραφία

1. McCall WV, Kintziger KW. Late life depression: a global problem with few resources. Psychiatr Clin North Am. (2013) 
2. Ελληνική Στατιστική Αρχή
3. Gleason OC, Pierce AM, Walker AE, Warnock JK. The two-way relationship between medical illness and late-life depression. Psychiatr Clin North Am. (2013) 
4. Sammi R Chekroud et al, Association between physical exercise and mental health in 1·2 million individuals in the USA between 2011 and 2015: a cross-sectional study. 2018)
5. Toups M, Carmody T, Greer T, Rethorst C, Grannemann B, Trivedi MH. Exercise is an effective treatment for positive valence symptoms in major depression. J Affect. (2017) 
6. Legrand FD, Neff EM. Efficacy of exercise as an adjunct treatment for clinically depressed inpatients during the initial stages of antidepressant pharmacotherapy: an open randomized controlled trial. J Affect Disord. (2016)