Ορισμός
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) είναι μία λειτουργική διαταραχή του εντέρου όπου ο κοιλιακός πόνος ή η δυσφορία σχετίζονται με την αφόδευση και/ή αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, όπως η μη φυσιολογική μορφή ή συχνότητα των κοπράνων. Το αίσθημα δυσφορίας (φούσκωμα), η διάταση του εντέρου και η διαταραχή της αφόδευσης είναι κοινά σχετιζόμενα χαρακτηριστικά. Άλλες ονομασίες, λιγότερα χρησιμοποιούμενες πλέον, για το ΣΕΕ είναι ο όρος <<σπαστική κολίτιδα>> ή απλά <<κολίτιδα>>Επιδημιολογικά στοιχεία
Η πάθηση του ΣΕΕ δεν απειλεί την ζωή, ωστόσο επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ανθρώπου και την κοινωνική του λειτουργία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε το Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής, το 13% του ελληνικού πληθυσμού, δηλαδή 1 στους 8 Έλληνες πάσχει από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ενώ μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης έχουν οι γυναίκες με 19% έναντι των αντρών 8%. Γενικά, περίπου 1 στους 5 στην ηλικία από 45-64 ετών πάσχει από ΣΕΕ.
Διαγνωστικά κριτήρια-Συμπτώματα-Εκδηλώσεις
Η διάγνωση του ΣΕΕ βασίζεται κυρίως στην συμπτωματολογία που αναφέρει ο ασθενής. Τα διαγνωστικά κριτήρια του ΣΕΕ διαμορφώθηκαν με βάση τα συμπτώματα του ΣΕΕ και ονομάζονται κριτήρια Ρώμης ΙV.
Σύμφωνα με τα κριτήρια Ρώμης ΙV το ΣΕΕ ορίζεται ως εξής:
Επαναλαμβανόμενο κοιλιακό άλγος τουλάχιστον 1 ημέρα/εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες, συνδυάζοντας 2 ή περισσότερα από τα παρακάτω:
- Βελτίωση ή επιδείνωση του πόνου με την αφόδευση
- Αλλαγές στη συχνότητα των κενώσεων
- Αλλαγές στη σύσταση των κοπράνων
Η έναρξη των ενοχλήσεων να έχει ξεκινήσει τουλάχιστον 6 μήνες πριν την διάγνωση.
Στα συμπτώματα του ΣΕΕ εκτός των παραπάνω ανήκουν επίσης ο κοιλιακός μετεωρισμός (φούσκωμα), η παραγωγή αερίων και η δυσπεψία.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Καθώς η παθοφυσιολογία ΣΕΕ έχει εν μέρει μελετηθεί, η κατεύθυνση της θεραπευτικής προσέγγισης περιλαμβάνει αλλαγές στις διαιτητικές συνήθειες, διαλυτές ίνες και αντισπασμωδικά φάρμακα. Ενώ ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα λαμβάνουν αντικαταθληπτικά χαμηλής δόσης, εντερικά εκκρίματα, αντιβιοτικά και ψυχολογική υποστήριξη. Συνήθως, η θεραπεία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση του κυρίαρχου συμπτώματος του ασθενούς.
Lifestyle
Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες των ασθενών με ΣΕΕ κρίνονται απαραίτητες. Τα αποτελέσματα μελετών δείχνουν ότι:
- Αύξηση των διαλυτών φυτικών ινών 20-30γρ/ημέρα, εκτός της κατανάλωσης πίτουρου
- Μικρά και τακτικά γεύματα
- Μείωση αλκοόλ
- Μείωση καφέ
- Αποφυγή επεξεργασμένων, μη θρεπτικών και υψηλών σε θερμίδων υδατανθράκων
Μπορεί να έχει τα ίδια θεραπευτικά αποτελέσματα με ένα χαμηλό σε FODMAP διαιτολόγιο.
*Προσοχή, διατροφή με χαμηλά FODMAP δεν ακολουθείται για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου και πάντα με την καθοδήγηση του διαιτολόγου σας για τον σωστό αποκλεισμό και την τελική επανένταξη κάποιων τροφίμων, έτσι ώστε να ακολουθείτε μία ισορροπημένη δίαιτα χωρίς επακόλουθες διατροφικές ελλείψεις. Εάν κάποια τρόφιμα πυροδοτούν τα συμπτώματά σας, τότε ο διαιτολόγος σας θα σας υποδείξει την καταγραφή ενός ημερολογίου τροφίμων-συμπτωμάτων από 2-4 εβδομάδες.
Προβιοτικά
Σχετικά με την επίδραση της χρήσης προβιοτικών στα θεραπευτικά μοντέλα αντιμετώπισης του ΣΕΕ τα αποτελέσματα είναι αμφιλεγόμενα. Ορισμένες μελέτες έδειξαν θετικά αποτελέσματα, ωστόσο δεν υπάρχει κάποια ξεκάθαρη σύσταση σχετικά με το ποιο στέλεχος προβιοτικών ή ποιος συνδυασμός τους και σε ποια δοσολογία μπορεί να είναι αποτελεσματικά. Όπως και στις μελέτες, η χρήση των προβιοτικών μπορεί να είναι ωφέλιμη μόνο μετά από υιοθέτηση των καταδεικνυόμενων κατά περίπτωση ασθενή διαιτητικών συνηθειών.
Άσκηση
Η επίδραση της άσκησης στην αντιμετώπιση του ΣΕΕ δεν έχει πλήρως μελετηθεί. Στα πλαίσια της αλλαγής του lifestyle, της ακολούθησης συγκεκριμένων διατροφικών επιλογών μετά την καθοδήγηση του διαιτολόγου σας, η ένταξη σωματικής δραστηριότητας στην καθημερινότητα σας μόνο ωφέλιμη θα μπορούσε να αποδειχθεί για την συνολική σας υγεία, σωματική και κυρίως ψυχολογική!
Βοτανοθεραπεία-βελονισμός
Σε σχέση με τη βοτανοθεραπεία και το βελονισμό, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα πριν συσταθούν συγκεκριμένες συστάσεις, δεν είναι καλά τεκμηριωμένη η επίδραση τους σε ασθενείς με ΣΕΕ.
Η ισχυρή σχέση ασθενούς-θεράποντα ιατρού και διαιτολόγου φαίνεται να είναι το κλειδί της αποτελεσματικής διαχείρισης του ΣΕΕ με πρωτεύοντα σκοπό την αντιμετώπιση του κυρίου συμπτώματος του συνδρόμου, το οποίο έχει και τις πιο ισχυρές επιπτώσεις στην κοινωνική του ζωή αλλά και συνολικά στην ποιότητα της ζωής του ασθενούς. Ο ασθενής χρειάζεται να έχει πλήρη εικόνα, να είναι πλήρως ενημερωμένος για την ασθένεια και πλήρη συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων της θεραπευτικής του προσέγγισης έτσι ώστε να μπορέσει να επιτευχθεί ουσιαστική αντιμετώπιση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Βιβλιογραφία
- Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής (ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ.)
- Παγκόσμιος Οργανισμός Γαστρεντερολογίας
- Longstreth GF, Gastroenterology 2016
- J Hum Nutr Diet. 2012 25, 260–274
- Böhn L, Störsrud S, Liljebo T, Collin L, Lindfors P, Törnblom H, Simrén M. Diet low in FODMAPs reduces symptoms of irritable bowel syndrome as well as traditional dietary advice: a randomized controlled trial. 2015 Nov;149(6):1399-1407.e2.
- Halmos EP, Christophersen CT, Bird AR, Shepherd SJ, Gibson PR, Muir JG. Diets that differ in their FODMAP content alter the colonic luminal microenvironment. 2015 Jan;64(1):93-100.
- Ford AC, Harris LA, Lacy BE, Quigley EMM, Moayyedi P. Systematic review with meta-analysis: the efficacy of prebiotics, probiotics, synbiotics and antibiotics in irritable bowel syndrome. Aliment Pharmacol Ther. 2018 Nov;48(10):1044-1060.